In een gemeente was er een afdeling waar alles op het eerste gezicht goed leek te gaan: de werkzaamheden werden goed uitgevoerd, deadlines werden gehaald en er was geen zichtbare chaos. Toch was er iets niet in balans. De samenwerking binnen het team was moeizaam, de medewerkers gaven vaak aan dat ze niet wisten waar ze precies naartoe werkten en er was weinig energie voor gezamenlijke doelen. Leidinggevenden gaven wel aan wat er moest gebeuren, maar er was weinig helderheid over waarom en hoe. Dit is een klassiek geval van een verwaarloosde organisatie.
Een verwaarloosde organisatie is een organisatie die wel bezig is, maar te veel in de waan van de dag blijft hangen. Waar meer ‘in’ de organisatie wordt gewerkt dan ‘aan’ de organisatie. Dit leidt tot een ontwikkelingsachterstand: prestaties zijn weliswaar goed, maar de organisatieontwikkeling blijft achter. De samenstelling van het team is vaak het resultaat van omstandigheden, niet van een weloverwogen keuze of visie. Logisch dus, dat samenwerking stokt, dat medewerkers hun eigen weg kiezen of dat eigenaarschap uitblijft.
Maar hoe doorbreek je deze vicieuze cirkel? Wat kunnen leiders doen om dit patroon te doorbreken en de organisatie weer op koers te krijgen? Drie praktische tips, geïnspireerd door het werk van Joost Kampen over verwaarloosde organisaties:
1. Creëer een gedeelde visie en richting
Een van de belangrijkste oorzaken van verwaarlozing in organisaties is het ontbreken van een duidelijke en gedeelde visie. Wanneer medewerkers niet weten waarom ze doen wat ze doen, gaat de energie verloren. Leiders moeten gezamenlijk met hun team vaststellen waar ze naartoe willen en waarom. Dit biedt richting en maakt het mogelijk om beslissingen te nemen die voortkomen uit een gezamenlijk doel. Het gaat niet alleen om het formuleren van deze visie, maar ook om het actief communiceren en verankeren ervan in het dagelijks werk.
Tip: Begin met een gezamenlijk gesprek over het ‘waarom’. Wat is de kern van de organisatie, wat willen jullie samen bereiken, en hoe draagt ieder teamlid daaraan bij?
2. Focus op leiderschap en facilitering
In verwaarloosde organisaties zien we vaak dat leiderschapsrollen niet voldoende zijn ingevuld. Leidinggevenden geven wel aan wat er gedaan moet worden, maar ze laten te veel ruimte over wanneer, waarom en wat níet. Dit creëert onzekerheid en onduidelijkheid bij medewerkers, die daardoor niet in staat zijn om eigenaarschap te nemen. Leiders moeten niet alleen aangeven wat er gedaan moet worden, maar ook hoe ze hun teams faciliteren en ondersteunen in het proces.
Tip: Zorg voor helderheid in leiderschap. Leiders moeten zorgen voor duidelijke kaders, terwijl ze tegelijkertijd ruimte geven voor eigen verantwoordelijkheid. Ze moeten ruimte bieden voor eigenaarschap en tegelijkertijd actief coachen en begrenzen.
3. Versterk de onderlinge samenwerking door vertrouwen te creëren
In verwaarloosde organisaties ontbreekt vaak de dynamiek van vertrouwen en samenwerking. Wanneer medewerkers hun eigen weg kiezen of geen eigenaarschap nemen, ligt de oorzaak vaak in het gebrek aan vertrouwen in elkaar en in het leiderschap. Het is essentieel om als leider actief te werken aan het bouwen van vertrouwen binnen het team. Dit kan door transparantie, open communicatie en het creëren van een cultuur waarin fouten worden gezien als leermomenten en niet als falen.
Tip: Investeer in het versterken van vertrouwen binnen het team. Organiseer regelmatig teamgesprekken waarin iedereen zich gehoord voelt, geef positieve feedback en benoem successen samen. Zet in op transparantie en zorg dat medewerkers weten wat ze van elkaar kunnen verwachten.
Het is dus niet de schuld van de medewerkers als de samenwerking stokt of als eigenaarschap uitblijft. De dynamiek binnen de organisatie moet weer in balans worden gebracht door leiders die hun rol als facilitator serieus nemen. Alleen dan kan de organisatie zich ontwikkelen en zich klaarmaken voor de toekomst.
Als je als leidinggevende vastloopt in een dergelijke situatie, vraag je je misschien af: hoe krijg ik het weer op de rails? Dat is precies waar Impact Company mee kan helpen. Als organisatieontwikkelaars helpen wij organisaties te transformeren van een verwaarloosde organisatie naar een wendbare, samenwerkende organisatie. Sta je open voor verandering, dan zijn wij er om je te begeleiden.