Er zijn van die momenten waarin ik voel: nu zijn we er bijna. We cirkelen om iets heen – een pijnlijke waarheid, een vastgeroest patroon, een botsing tussen wat iemand diep vanbinnen voelt en wat er aan de oppervlakte wordt getoond. De plek waar niemand graag kijkt, maar die desondanks alles beïnvloedt. De plek die wordt gemeden – en die daarmee juist zoveel kracht krijgt.
Als systemisch veranderaar en psycholoog en weet ik: daar, precies daar, begint echte verandering. Maar het is ook de plek waar het schuurt. Waar opdrachtgevers wegkijken, verzachten, rationaliseren. Soms uit loyaliteit, soms uit angst, soms uit vermoeidheid. Dan voel ik ook mijn eigen aarzeling. De neiging om te sussen, te sparen, om de pijn te omzeilen. Maar ik weet: wat je mijdt, blijft sturen – onderhuids, onbewust, onontkoombaar.
In systemisch werk leer je het belang van plek, van ordening, van dat wat uitgesloten is. Als de spanning oploopt, probeer ik niet direct in te grijpen. Ik kijk: wie spreekt er, en namens wie? Wat of wie ontbreekt hier? Vaak is het niet de emotie zelf die lastig is, maar wat die vertegenwoordigt. Een vergeten geschiedenis. Een oud verlies. Een dynamiek die trouw vraagt aan iets dat niet langer dient. Door dát zichtbaar te maken, komt er beweging. Niet door te duwen, maar door het systeem zelf te laten spreken.
Het vraagt moed om daar te blijven. Van henzelf, maar ook van mij. Maar ik geloof – steeds weer – dat juist daar het leiderschap begint. In het aankijken van wat pijn doet. En in het besluiten: dit ga ik niet meer negeren. Want dáár begint heling. En beweging.
